Мавқеи махсуси нобиғаҳои миллат дар таърихи ҳар давлат нишонаи ҳувият ва фарҳанги миллӣ мебошад. Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун Пешвои миллат ҳамеша дар Паёмҳои худ ба Маҷлиси Олӣ аҳаммияти бузурге ба нақши нобиғаҳои миллат дар ташаккул ва пешрафти ҷомеа медиҳанд.
Нақши нобиғаҳо дар ташаккули фарҳанги миллӣ.
Нобиғаҳои миллат, мисли Абуалӣ ибни Сино, Рӯдакӣ, Абдураҳмони Ҷомӣ ва дигарон, на танҳо мероси фарҳангии миллатро ба вуҷуд овардаанд, балки дар рушди ахлоқӣ, илмӣ ва маънавии ҷомеа саҳми бузург гузоштаанд. Роҳбари давлат дар паёмҳои худ таъкид менамоянд, ки эҳтиром ба ин шахсиятҳо кафолати нигоҳ доштани ҳувияти миллӣ аст. Дар Паёми соли 2022 Пешвои миллат изҳор доштанд, ки: “Мо бояд мероси бузурги аҷдодони худро эҳтиром кунем ва барои рушди фарҳангӣ, маънавӣ ва илмии миллат кӯшиш намоем”.
Саҳми давлат дар гиромидошти нобиғаҳо
Дар паёмҳои худ, Пешвои миллат ҳамчунин нақши давлатро дар ҳифзи мероси нобиғаҳо таъкид менамоянд. Бо иқдоми Пешвои миллат борҳо ҷашнҳои сатҳи миллӣ бахшида ба зодрӯзи нобиғаҳои миллат баргузор гардиданд. Дар паёми соли 2023 ба Маҷлиси Олӣ зикр карданд, ки: “Ҳар фарди ватандӯст бояд барои эҳтироми мероси нобиғаҳои миллат саҳмгузор бошад. Давлат тамоми шароитро фароҳам месозад, ки ин мерос боқӣ монад ва барои наслҳои оянда ҳифз гардад”.
Таъсиси марказҳои илмӣ, нашри осори классикон ва баргузор намудани конфронсҳои илмӣ танҳо қисмати хурди он аст, ки бо ташаббуси давлат амалӣ мешавад.
Фарҳанг ва ҳувияти миллӣ. Дар Паёмҳои худ, Пешвои миллат таъкид мекунанд, ки фарҳанг яке аз сутунҳои асосии истиқлоли миллӣ мебошад. Гиромидошти нобиғаҳо на танҳо эҳтиром ба шахсиятҳои таърихист, балки омили таҳкими ваҳдати миллӣ аст. Масалан, дар Паёми соли 2021 – и Пешвои миллат зикр шудааст, ки: “Фарҳанг омили муҳимтарини ҳифзи ҳувияти миллӣ аст ва гиромидошти нобиғаҳо моро ба якдигар наздиктар месозад”.
Ин андешаҳо нишон медиҳанд, ки Пешвои миллат гиромидошти нобиғаҳоро ҳамчун як навъ воситаи таҳкими ваҳдат ва истиқлол медонанд.
Нақши насли ҷавон дар ҳифзи мероси нобиғаҳо
Роҳбари давлат дар Паёмҳои худ борҳо таъкид намудаанд, ки насли ҷавон бояд ба мероси нобиғаҳои миллат таваҷҷуҳи бештар зоҳир намояд. Ин андеша дар паёми соли 2023 чунин зикр шудааст: “Тарбияи ҷавонон дар рӯҳияи эҳтиром ба нобиғаҳои миллат ва мероси таърихии онҳо вазифаи ҳар як оила, мактаб ва ҷомеа аст”. Барои иҷрои ин ҳадаф, барномаҳои таълимӣ ва тарбиявӣ таҳия шудаанд, ки ҷавононро ба омӯзиши мероси фарҳангӣ ҳидоят мекунанд.
Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ:
Тоҷикистон, бо таърихи бой ва мероси фарҳангии пурғановат, дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари дорои фарҳанги ғании миллӣ шинохта шудааст. Нақши нобиғаҳои миллат, аз ҷумла Абуалӣ ибни Сино, Абдураҳмони Ҷомӣ, Рӯдакӣ ва дигаронро дар ташаккули тамаддуни ҷаҳонӣ наметавонад гирифт. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавассути ҳамкорӣ бо ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ дар ҳифз, эҳтиром ва муаррифии ин шахсиятҳо ва арзишҳои фарҳангӣ корҳои муҳиммеро ба анҷом расонидаанд.
Ташаббусҳои байналмилалии Тоҷикистон дар муаррифии нобиғаҳо.
Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо ЮНЕСКО, ИСЕСКО ва дигар созмонҳои байналмилалӣ ба таблиғу муаррифии мероси фарҳангӣ диққати махсус медиҳад. Яке аз мисолҳои равшан ҷашн гирифтани 1100-солагии Давлати Сомониён дар сатҳи байналмилалӣ буд, ки онро ЮНЕСКО дастгирӣ намуд. Дар доираи ин чорабинӣ, муҳиммияти нақши нобиғаҳои тоҷик дар ташаккули фарҳанг ва илм таъкид карда шуд.
Ҳамчунин, таҷлили солгарди таваллуди нобиғаҳо, аз қабили 700-солагии Камоли Хуҷандӣ ва 550-солагии Абдураҳмони Ҷомӣ, бо дастгирии ташкилоти байналмилалӣ баргузор шуд. Дар ин замина, Ҳукумати Тоҷикистон имконият пайдо кард, ки мероси адабӣ ва илмии ин шахсиятҳоро ба ҷаҳониён муаррифӣ намояд.
Дар ҷаҳони муосир, ҳифзи мероси фарҳангӣ на танҳо масъалаи миллӣ, балки мушкилоти глобалӣ аст. Бо ин назардошт, Тоҷикистон бо ЮНЕСКО дар ҳифзи ёдгориҳои моддӣ ва ғайримоддӣ ҳамкорӣ мекунад. Масалан, мақбараи Исмоили Сомонӣ дар Бухоро ва қалъаи Ҳулбук ҳамчун қисми мероси ҷаҳонӣ ба қайд гирифта шудаанд.
Инчунин, Тоҷикистон тавассути иштирок дар барномаҳои байналмилалӣ барои ҳифзи фолклор, мусиқии анъанавӣ, ва суннатҳои миллии худ талош меварзад. Чакан, Шашмақом ва Наврӯз ҳамчун мероси фарҳангии ғайримоддӣ бо дастгирии ЮНЕСКО ба феҳристи мероси ҷаҳонӣ ворид шудаанд.
Нақши муосири Тоҷикистон дар таблиғи фарҳанг.
Дар Паёмҳои худ, Пешвои миллат таъкид менамоянд, ки ҳифзи арзишҳои фарҳангӣ на танҳо барои худшиносии миллӣ, балки барои муаррифии Тоҷикистон дар сатҳи ҷаҳонӣ аҳаммияти бузург дорад. Бо ин мақсад, фестивалҳо ва намоишгоҳҳои байналмилалӣ, аз қабили Рӯзи фарҳанги тоҷикон дар давлатҳои хориҷӣ ва Намоишгоҳи фарҳанги Осиёи Марказӣ ташкил мешаванд.
Нақши равобити байналмилалӣ дар рушди худшиносӣ.
Ҳамкории Тоҷикистон бо созмонҳои байналмилалӣ на танҳо барои муаррифии мероси миллӣ, балки барои таҳкими худшиносии фарҳангии мардум аҳаммияти хосса дорад. Тавассути ин равобит, ҷавонони тоҷик бо фарҳанги миллӣ ошно шуда, дарк мекунанд, ки онҳо меросбарони як тамаддуни бузург мебошанд.
Бо ин васила, Тоҷикистон на танҳо арзишҳои миллии худро ҳифз мекунад, балки бо ҷаҳониён ба воситаи фарҳанг ва илму санъат пайванди устувор барқарор месозад.
Хулоса, гиромидошти нобиғаҳои миллат яке аз вазифаҳои муҳимми ҳар давлат ва ҷомеа аст. Паёмҳои Пешвои миллат нишон медиҳанд, ки ин масъала дар сиёсати давлатии Тоҷикистон мавқеи аввалиндараҷа дорад. Мероси фарҳангии нобиғаҳои миллат на танҳо таърихи гузашта, балки роҳнамои рушди оянда аст.
Ҳамкории Тоҷикистон бо ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ дар гиромидошту арҷгузорӣ ба нобиғаҳои миллат ва ҳифзи арзишҳои фарҳангӣ яке аз самтҳои муҳимми сиёсати давлатии кишвар мебошад. Бо ин роҳ, Тоҷикистон на танҳо ба ҳифз ва муаррифии мероси худ муваффақ шудааст, балки ҷойгоҳи худро ҳамчун як кишвари дорои фарҳанги бостонӣ дар арсаи ҷаҳонӣ таҳким бахшидааст.
Ҳамин гуна талошҳои пайваста, бо дастгирии ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ, кафолати он аст, ки насли ҷавон бо мероси нобиғаҳои миллат ва арзишҳои миллӣ бештар шинос гардида, онҳоро ҳамчун сарчашмаи ифтихор ва илҳом барои рушди минбаъда истифода барад.
Навраста Очилдиева, омӯзгори кафедраи педагогика психологияи Коллеҷ.
